بی اختیاری ادرار سالمندان یکی از شایع‌ترین بیماری‌های این گروه سنی است. داشتن سبک زندگی مناسب در دوران پیش از سالمندی، می‌تواند در دوره سالمندی فرد را سلامت نگاه دارد. طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، بی اختیاری ادرار بیشتر در میان افراد سالمند (بالای ۶۰ سال) گزارش شده است. در ادامه بیشتر به این عارضه شایع دوران سالمندی می‌پردازیم:
تکرر با بی اختیاری ادرار فرق دارد
دفع غیرارادی و ناخواسته ادرار را بی اختیاری ادرار می‌گویند. بی اختیاری ادرار سالمندان مثل فشار خون سالمندان می‌تواند به دلیل عفونت‌های ادراری، عفونت‌های زنانه، بزرگی غده پروستات، تجمع مدفوع، استفاده از برخی داروها، شل و ضعیف شدن عضلات کف لگن و شکم در نتیجه زایمان و جراحی باشد. تکرر با بی اختیاری ادرار، تفاوت دارد. تکرر ادرار فقط به معنای آن است که فرد مبتلا به آن، بیش از حد معمول نیاز به دفع ادرار پیدا می‌کند. تکرر ادرار و بی‌اختیاری ادرار ممکن است با هم رخ دهند، اما یکسان نیستند. به طور طبیعی بیشتر افراد طی ۲۴ ساعت بین ۶ تا ۷ بار ادرار می‌کنند.
بی اختیاری گاهی اوقات مانند یک تابو به نظر می رسد اما واقعاً چیزی وجود ندارد که از آن خجالت بکشید. بیماران نباید احساس کنند که باید به سادگی شرایط را تحمل کنند یا در سکوت رنج ببرند بلکه این عارضه با درمان قابل حل شدن است.
از دست رفتن قدرت کنترل مثانه
در بی اختیاری ادرار، قدرت کنترلی مثانه از دست می‌رود. این بیماری از دفع چند قطره ادرار در زمان سرفه و عطسه تا عدم کنترل ادرار قبل از رسیدن به توالت در افراد مختلف، متفاوت است. این مشکل در زنان سالمند، دارای وزن زیاد و سیگاری شایع‌تر است.
آمار چه می‌گویند؟
مطالعات جمعیتی شیوع ۱۳.۱٪ را در زنان و ۵.۴٪ را در مردان نشان می‌دهد. گروه قابل توجهی از بیماران در نهایت برای دستیابی به سلامتی کامل ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند. تعدادی از اقدامات غیر تهاجمی‌تر هم برای بهبود علائم و کیفیت زندگی وجود دارد. گفتیم که این بیماری بیشتر مردان و زنان شصت ساله یا بالاتر را تحت تأثیر قرار می‌دهد. علاوه بر آن، باید گفت که بی اختیاری ادراری غیر عصبی در بیماران بزرگسال شیوع بیشتری دارد. سایر انواع این بیماری عبارت‌اند از شب ادراری و بی اختیاری پس از زایمان.
عوامل مستعد کننده بی اختیاری ادرار سالمندان
- جنسیت زن
- استعداد ژنتیکی
- نژاد (شیوع در زنان سفیدپوست به طور قابل توجهی بیشتر از زنان سیاه پوست است)
- اختلالات آناتومیک (فیستول وزیکو واژینال، دیورتیکول مجرای ادراری، فیستول پیشابراه، اکستروفی مثانه یا اپیسپادیاس)
- دیابت قندی
- بارداری
- زایمان
- اختلالات بافت همبند
- جراحی لگن یا پروستات
- پرتودرمانی لگن
عوامل تشدید کننده
- سالخوردگی
- نقص‌های فیزیکی و تحرک ضعیف
- وضعیت تغذیه نامناسب
- افزایش مصرف مایعات یا مصرف بیش از حد کافئین
- چاقی
- سیگار کشیدن (ممکن است باعث سرفه مزمن و متعاقب آن افزایش فشار داخل شکمی شود)
- عفونت مجاری ادراری
- کمبود استروژن
- داروها (شامل داروهای ضدروان پریشی، دیورتیک‌ها و مسدودکننده‌های آلفا به ویژه در زنان)
معاینه جسمی
معاینه فیزیکی جزء مهم ارزیابی بیمار مبتلا بی اختیاری ادرار است. بیماران باید وزن شوند و شاخص توده بدنی آنها ثبت شود. همچنین معاینه شکمی باید در وضعیت خوابیده به پشت انجام شود، به ویژه برای بررسی مثانه یا هر توده شکمی. در زنان، ابتدا باید معاینه لگن در وضعیت خوابیده به پشت انجام شود. مهم است که درون واژن بررسی شود تا شواهد وجود یا عدم وجود واژینیت آتروفیک بررسی گردد. از بیمار بخواهید سرفه کند تا بی اختیاری ادراری ناشی از فشار مشخص شود.
سپس باید از بیمار خواسته شود که به سمت چپ بخوابد و می‌توان در بلند کردن قسمت بالای ساق پا به او کمک کرد. برای ارزیابی افتادگی اندام لگن، یک اسپکولوم گرم و روان که با ژل مخصوص لیز شده باید به واژن وارد شود. در صورت مشکوک بودن به فیستول مجاری ادراری، ممکن است لمس یک نقص یا مشاهده تجمع ادرار در واژن امکان پذیر باشد.
معاینه عصبی در هر دو جنس باید شامل ارزیابی راه رفتن، مقعد و عملکرد اندام تحتانی باشد. مردان باید معاینه راست روده را برای ارزیابی پروستات انجام دهند. علائم توده‌های مجرای ادراری، مثانه یا لگن، نقص عصبی، فیستول و هماچوری (وجود خون در ادرار) باید بررسی شود.
یبوست
ارتباطی قوی بین یبوست و بی اختیاری ادرار سالمندان وجود دارد. در یک مطالعه مشاهده شد که زنان مبتلا به بی اختیاری و افتادگی اندام لگن دچار یبوست هستند. مصرف مایعات با کاهش بروز بی اختیاری و یبوست ارتباط دارد. امروزه تجهیزات مختلف از جمله پدهای جاذب، سوند ادراری، دستگاه‌های داخل واژن برای زنان و گیره‌های آلت تناسلی مردانه در دسترس است. نوع تجهیزات می‌تواند بسته به اولویت بیمار و میزان بی اختیاری آنها متفاوت باشد. گیره‌های آلت تناسلی می‌تواند در مردان مبتلا به بی اختیاری موثر باشد. گیره‌های لولا از گیره‌های دایره‌ای موثرتر هستند و همچنین توسط افرادی که از آنها نظرسنجی شده، ترجیح داده شده‌اند. شواهد محدودی وجود دارد که بی اختیاری توسط دستگاه‌های داخل واژن کاهش می‌یابد و هیچ تفاوتی در کنترل بی اختیاری بین دستگاه‌های داخل واژن و داخل مجرای ادراری وجود ندارد.
عوامل سبک زندگی
عوامل مختلفی در شیوه زندگی با بی اختیاری ارتباط دارد و اصلاح این عوامل ممکن است به بهبود علائم کمک کند. این موارد شامل مصرف کافئین، چاقی، سیگار کشیدن، رژیم غذایی و فعالیت بدنی می‌شود.
مصرف کافئین
مصرف زیاد نوشیدنی‌های کافئین‌دار مانند چای، قهوه و نوشابه به طور جدی با بدتر شدن اوضاع دستگاه ادراری تحتانی همراه بوده است. با وجود این، تعدادی از مطالعات در مورد این موضوع نشان داده‌اند که کاهش کافئین بی اختیاری را بهبود نمی‌بخشد. با این حال، یک بررسی اخیر نشان داده است که کاهش کافئین مصرفی می‌تواند علائم تکرر را کاهش دهد.
مصرف مایعات
معمولاً اصلاح میزان مصرف مایعات به افراد مبتلا به بی اختیاری برای تسکین علائم آنها توصیه می‌شود اما شواهد متناقضی برای اثبات این امر وجود دارد. تعدادی از پژوهش‌هایی که این موضوع را مورد بررسی قرار می‌دهند نتایج ناسازگاری را نشان می‌دهند. به طور کلی، بررسی باید بر اساس اندازه‌گیری‌های دریافت و خروجی ۲۴ ساعته باشد.
کاهش وزن
تعدادی از مطالعات نشان داده‌اند که اضافه وزن یا چاقی یک عامل مهم برای بی اختیاری ادرار سالمندان است. شیوع بی اختیاری ادراری ناشی از استرس به طور نسبی با افزایش شاخص توده بدنی افزایش می‌یابد. تعدادی از مطالعات تاکید دارند که کاهش وزن، بی اختیاری را بهبود می‌بخشد. حداقل دو مطالعه نشان داده است که جراحی چاقی با کاهش قابل توجهی از بی اختیاری همراه بوده است. کاهش وزن باید به عنوان درمان اول برای هر بیمار دارای اضافه وزن یا مبتلا به بی اختیاری توصیه شود.
تمرین فیزیکی
سطوح پایین‌تری از بی اختیاری در زنانی مشاهده شده است که ورزش‌های متوسط مانند پیاده‌روی یا شنا انجام می‌دهند. با این حال، هنوز مشخص نیست که آیا ورزش منظم می‌تواند از گسترش بی اختیاری جلوگیری کند؟ ورزش‌های شدید مانند دویدن، خطر ابتلا به بی اختیاری را در هنگام فعالیت بدنی افزایش می‌دهد. تمرینات کف لگن و کاهش وزن می تواند به بهبود بی اختیاری کمک کند.
سیگار کشیدن
سیگار کشیدن اغلب به عنوان یک عامل خطر برای بی اختیاری عنوان می‌شود، زیرا می‌تواند دوره‌های سرفه را افزایش دهد. با این حال، شواهد بسیار ضعیفی وجود دارد که نشان می‌دهد ترک سیگار باعث بهبود بی اختیاری ادرار سالمندان می‌شود.
درمان‌های فیزیکی
روش‌های درمانی اولیه شامل تخلیه فوری و تمرین عضلات کف لگن می‌شوند. درمان‌های دوم یا سوم مانند تحریک الکتریکی و مغناطیسی عصبی از طریق پوست و طب سوزنی نیز ممکن است در نظر گرفته شوند.
تمرین عضلات کف لگن
این درمان به طور کلاسیک شامل انقباض و شل شدن پی در پی عضلات لگن با هدف تقویت این تکیه گاه و در نتیجه بهبود بی اختیاری است. دستورالعمل‌ها توصیه می‌کند که برنامه ها باید حداقل شامل ۸ انقباض باشند که ۳ بار در روز انجام می‌شوند.
نتیجه
بی اختیاری ادرار سالمندان یک بیماری آزاردهنده و ناراحت کننده است که می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر بیماران و خانواده‌ها داشته باشد. اقدامات محافظه کارانه و غیر تهاجمی اغلب در بهبود علائم موثر هستند و باید در همه موارد در مرحله اول آزمایش شوند. در حالت ایده‌آل، استفاده ترکیبی از این درمان‌ها باید به عنوان بخشی از یک برنامه درمانی جامع و فردی برای بی اختیاری ادرار سالمندان استفاده شود.
منبع: مجله پزشکی سیو طب
نظر شما